De Eendragt is de meest bekende molen in Den Helder. Deze hoge stellingmolen komt als beeldbepalend voor op vele foto’s en ansichtkaarten. Het was een meel- en trasmolen van de invloedrijke Helderse aannemers de gebr. Janzen. De Eendragt was de laatste molen in Den Helder, want ook deze ontkwam niet aan afbraak als gevolg van de industriële ontwikkeling. Het enige wat van de molen bewaard is gebleven zijn de molenstenen, ze liggen al jaren in het straatje tussen de volieres van de Donkere Duinen.

Type:
Stenen achtkantige stellingmolen, functie meel- en trasmolen met twee maalsystemen met maalstenen. Eerst gebouwd als meelmolen, later uitgebreid als meel- en trasmolen (tras is gemalen tufsteen, werd gebruikt als metselspecie).

Lokatie:
Aan de Molengracht naast (noordelijk) het appartementencomplex De Molen.

Vernoeming naar de molen:
Molengracht, Molenstraat en Molenbrug (1859), deze houten ophaalbrug is ook bekend als Mosterdbrug, het was de verbinding over het Helders Kanaal tussen de molenerven van De Eendragt en De Onderneming.

Periode:
1843-1914

Eigenaren:
De aannemers gebr. Janzen, zij waren tevens eigenaar van de houtzaagmolen De Goede Verwachting. Zij waren als belangrijke aannemers in die tijd de grootste afnemers van hun gemaalde tras (metselspecie).

Geschiedenis:

Bekend is dat de gebroeders Jansen in 1836 een eerste verzoek indienden bij de burgemeester voor de bouw van een korenmolen. Verder is bekend dat de burgemeester een gunstig advies voor de bouw van deze (derde) korenmolen in Den Helder naar de Staatsraad zond. Als locatie werd genoemd de onbebouwde zijde van het Helders Kanaal ter hoogte van de noordelijkste hoek welke door het domeinbestuur aan particulieren tot het aanleggen van moestuinen is verhuurd. De gebroeders dienden 30 april 1841 nogmaals een verzoek in om, op grond dat aanvankelijk bedoeld is voor huizenbouw en de bouw van een bergplaats van steen, een korenmolen te bouwen met een molenaarswoning en twee kleine huisjes.

De Eendragt werd in 1843 als meelmolen langs de drukke vaarweg het Helders Kanaal gebouwd. De aanwezigheid van de molen zorgde ervoor dat het gedeelte van het Helders Kanaal Molengracht genoemd werd. In het Weekblad van Helder en Nieuwediep van 12 januari 1846 adverteerden de gebroeders Janzen: ’Te Willemsoord aan het Nieuwediep, wordt provisioneel in het pakhuis, bij de meel- pel- en trasmolen de Eendragt, van gebr. Janzen, alle werkdagen van des morgens 9 tot des namiddags half vijf ure, a contant verkocht per 75 kop of per 20 of meer halve Nederlandse pond, gort – perel gort - gort meel en pel meel’.

De Eendragt brandde op de vroege morgen van de 21 april 1850 geheel uit. De krant meldde dat de molen in de as werd gelegd. Na herbouw van de molen werd het bedrijf in 1863 uitgebreid met een poetsmachine voor het reinigen en breken van graan en een builmachine voor het builen van het gemalen graan.

In de jaren 1870 werd er in de nabije omgeving van Den Helder een graanoppervlak verbouwd van 3 hectare tarwe, 37 ha rogge en 28 ha zomergerst. Het graan werd onder andere met zogenaamde korenschuiten via het Helders kanaal aangevoerd.

Na 1875, toen de bouwmarkt tijdelijk instortte, werd voornamelijk meel gemalen. Zestien oktober 1890 werd de molen door de bliksem getroffen en flink beschadigd, een begin van brand had geen ernstige gevolgen. Volgens een artikel in de Helderse Courant van 8 oktober 1957 is de molen ‘tot in het begin van de 20e eeuw blijven staan, totdat zij een roemloos einde vond, dat meestal aan alle molens is beschoren. De Eendragt brandde namelijk af’. De molen werd in 1914 door geniesoldaten in opdracht van een Helderse aannemer gesloopt.

Het gemeentelijk jaarverslag van 1914 noemt een malerij van N.V. Loonmalerij De Eendragt met een 14 PK Deutz gasmotor tot uitbreiding van de korenmolen De Eendragt en het plaatsen en in werking stellen van een gasmotor in een perceel aan de Molengracht (verdere gegevens ontbreken nog).

Indien u informatie heeft over molens in Den Helder dan verzoeken wij u contact op te nemen met de Helderse Molenstichting "De Onderneming".

© Helderse Molenstichting "De Onderneming" , 2022